Syn.: Echinodorus osiris rubra Hort. 1964, Echinodorus aureobrunneus Hort., 1964 Żabienica Ozyrysa (E. osiris) jest jednym z ładniejszych i cenniejszych gatunków roślin wodnych, uprawianych w naszych akwariach. Na miano to zasługuje ze względu na dekoracyjny pokrój, barwne liście, dużą trwałość i względną łatwość w uprawie. Należy ona do rodziny żabieńcowatych (Alismataceae) i wraz z żabienicą Horemana (E. horemanii) i żabienica urugwajską (E. uruguayensis) zaliczona została przez K. Rataja do sekcji Uruguayensi, grupującej żabienice rosnące głównie pod wodą, o odmiennym kształcie liści podwodnych (submersyjnych) i nadwodnych (emersyjnych), z 18-toma (rzadko do 24) pręcikami w kwiatach. Nazwa gatunkowa tej żabienicy pochodzi od nazwy brazylijskiego zakładu ogrodniczego „Lotus Osiris”. Żabienica Ozyrysa pochodzi z Ameryki Południowej, gdzie spotyka się ją na obszarze wokół Ponta Grossa w południowo-brazylijskim stanie Parana. W środowisku naturalnym występuje masowo, w liczących setki egzemplarzy monokulturach, często w towarzystwie żabienicy Horemana i żabienicy ciemnej (Echinodorus opacus). Rośnie zwykle pod wodą na głębokości 0,5 do 1 m, w dość chłodnych wodach o temperaturze około 16 do 18°C, zarastając dna większych, wolnopłynących rzek. Pojedyncze rośliny, złożone z kilkunastu liści dochodzą do 0,5 m średnicy. Jest bardzo silnie związana ze swym środowiskiem i trudno przechodzi z formy submersyjnej w emersyjną.
Liście żabienicy Ozyrysa wyrastają z mocnych, poziomo ułożonych w podłożu kłączy, osiągających długość do 20 cm i średnicę do 2 cm. Podwodne liście dorastające do 60 cm, są błoniaste, lekko skręcone, ciemnozielonej do ciemnobrunatnej barwy, z wyraźnie zaznaczonym na blaszkach, jaśniejszym żyłkowaniem. Młode liście rosnących na dobrze oświetlonych stanowiskach roślin mają zabarwienie od czerwono-brązowego do złotawo-brunatnego, co znalazło odbicie we wcześniejszych nazwach gatunkowych E. osiris rubra i E. aureobrunneus. Ogonki liści, o długości do 20 cm, są krótsze od blaszek. Blaszki mają kształt wydłużony, odwrotnie jajowaty, zaostrzone końce i lekko pofalowane brzegi. Ich długość dochodzi do 20-30 cm a szerokość 2-5 cm. Pojedyncze liście osiągają niekiedy szerokość do 10 cm. Na blaszkach, oprócz nerwu środkowego, występują dwie pary nerwów bocznych. Zewnętrzna para biegnie od podstawy blaszki ku jej brzegom a para wewnętrzna odgina się nieco wyżej nad podstawą blaszki i osiąga brzeg na krótko przed jej zakończeniem. Liście nadwodne mają długość 50-80 cm, rzadziej do 110 cm i nieregularnie cylindryczne ogonki, długości 40-70 cm. Ich blaszki są owalne do odwrotnie jajowatych, długości 14-18 cm i szerokości 7-10 cm z 5 (rzadziej 7) nerwami. Na zasuszonych blaszkach liści nadwodnych i podwodnych, w tkance liścia, pomiędzy żyłkami, występują wyraźnie przeświecające znaki, w postaci krótkich kresek, widocznych pod lupą przy kilkakrotnym powiększeniu.
Dobrze wyrośnięte rośliny, w czasie długiego dnia (powyżej 12 godzin) tworzą długie (40-60 cm) pędy wyrastające ponad powierzchnię wody i zakończone graniastymi kwiatostanami, niekiedy rozgałęzionymi w dolnym okółku. Pędy kwiatostanowe roślin nadwodnych osiągają długość 80-150 cm. Kwiatostany składają się z 6-12 okółków, zawierających 6-9-12 pąków kwiatowych na szypułkach długości do 4 cm. Rozwiniętych kwiatów w naturalnym biotopie nie spotyka się. Pojawiają się one jedynie w sztucznych hodowlach ale bardzo rzadko. Mają białą, złożoną z trzech płatków koronę o średnicy około 3 cm i 18 (rzadziej do 24) pręcików. Rośliny nie zawiązują owoców i nie tworzą kiełkujących nasion. Wraz z pąkami w okółkach kwiatostanów wyrasta po 1-3 rozmnóżek z białymi korzonkami, osiągających długość 10-15 cm. Najprostszym sposobem rozmnażania żabienicy Ozyrysa jest oddzielenie i sadzenie rozmnóżek pojawiających się na zanurzonych w wodzie kwiatostanach. Starsze rośliny można rozmnażać ze śpiących pączków, pojawiających się na stosunkowo długich kłączach tych roślin. Młode roślinki rozwijają się zarówno na odciętych kłączach umieszczonych pod powierzchnią wody jak i na odsłoniętych kłączach roślin wyciągniętych nieco z podłoża.
Żabienice te nadają się do obsadzania większych, dekoracyjnych zbiorników i akwariów z rybami ryjącymi w dnie lub składającymi ikrę na liściach roślin wodnych. Sadzi się je pojedynczo, w tylnych lub środkowych partiach zbiornika, na dobrze oświetlonych stanowiskach. Wystarcza im podłoże z płukanego gruboziarnistego piasku lub żwirku. W warunkach akwariowych zwykle nie wyrastają ponad lustro wody, jednakże rośliny rosnące w podłożu bogatym w składniki pokarmowe i na dostatecznie oświetlonych stanowiskach, tworzą liście nadwodne, tracąc jednocześnie liście podwodne. Aby uzyskać ponownie rośliny o liściach podwodnych, należy obciąć wszystkie liście emersyjne i posadzić kłącze w wodzie o głębokości 30 cm i więcej, jednakże lepiej jest spróbować w tym momencie je rozmnożyć. Wymagają miękkiej, do średnio twardej wody, o odczynie zbliżonym do obojętnego. W kwaśnych wodach karłowacieją, a w zbyt twardych wzrost roślin zostaje zahamowany i na liściach pojawia się osad strąconych z wody soli. Optymalna temperatura wynosi 18-25°C, choć dobrze znoszą spadki temperatury do 16-14°C. W chłodniejszej wodzie i przy silnym oświetleniu, rośliny prezentują się szczególnie okazale, mają żywszą brunatno-zieloną barwę liści, z czerwono-brązowymi, młodymi liśćmi.
Artykuł opracowano w oparciu o dostępną literaturę:
Muhlberg H. Das grosse Buch der Wasserpflanzen, Edition Leipzig, 1980.